اوراق سلف چیست؟ قرارداد سلف موازی استاندارد چیست؟

قرارداد سَلَف چیست؟

اوراق سلف قراردادی است که بر اساس آن، فروشنده در ازای دریافت وجه نقد از خریدار، متعهد می‌شود تا کالای پایه را در زمان معینی به خریدار تحویل دهد. این نوع معاملات، برعکس معاملات نسیه هستند. معمولاً قیمت کالا در قرارداد سلف، از قیمت نقدی کمتر است. مابه‌التفاوت قیمت‌ سلف و قیمت نقدی، معادل سودی است که از قراردادهای سلف، نصیب خریدار می‌شود. قراردادهای سلف معمولا جهت تأمین‌مالی فروشنده منعقد می‌شوند.

اوراق سلف موازی استاندارد برق :ابزار مالی در بورس انرژی ایران

اوراق سلف موازی استاندارد چیست؟

اوراق سلف موازی استاندارد، اوراقی است که به واسطه آن، خریدار می‌تواند قبل از سررسید قرارداد، کالای خریداری شده مطابق قرارداد سلف را به شخص دیگری بفروشد. در واقع، این اوراق به نوعی شکل تکامل‌یافته اوراق سلف هستند که به منظور رفع یکی از معایب مهم قراردادهای سلف، یعنی نداشتن بازار ثانویه، به‌وجود آمده‌است. عموماً دوره سررسید این اوراق، یک تا دو سال است. به عبارتی، این اوراق ابزار تأمین مالی کوتاه‌مدت هستند.

مزایای اوراق سلف موازی

۱. شفافیت قیمت در این اوراق بالاتر است؛ زیرا قیمت‌ها به صورت لحظه‌ای و بر اساس قیمت معاملات تعیین می‌شود.

۲. این اوراق دارای حداقل سود تضمینی بوده و بنابراین، قراردادهای سلف موازی از ریسک کمتری برخوردار هستند.

۳. خریدار این اوراق تا قبل از زمان سررسید می‌تواند تغییر وضعیت داده و اوراق خود را به صورت نقدی بفروشد. به همین جهت، از واژه موازی در این نوع اوراق استفاده شده‌است.

۴. بالا بودن قابلیت نقدینگی در این اوراق، رغبت بیشتری در سرمایه‌گذاران ایجاد می‌کند.

۵. این معاملات از معافیت معاملاتی برخوردار هستند.

۶. اوراق سلف موازی دارای دوره سررسید کوتاه‌مدت هستند.

۷. به دلیل وجود بازارگردان، نقدشوندگی اوراق سلف موازی، تضمین می‌شود.

معایب قراردادهای سلف

۱. نداشتن بازار ثانویه

۲.عدم امکان واکنش نسبت به تغییرات قیمت

۳. مشکل نقدینگی

۴. توجه کم فعالان بازار به قراردادهای سلف

دارایی پایه در اوراق سلف موازی چیست؟

در قراردادهای سلف موازی استاندارد، دارایی پایه ابتدا باید در بازار اولیه (در قالب قرارداد سلف) عرضه شده و توسط خریدار، معامله شود. زمانی که تاریخ سررسید قرارداد فرا برسد، تسویه قرارداد با فروشنده صورت می‌گیرد. سپس، خریدار می‌تواند دارایی خریداری‌شده خود را در قالب قرارداد سلف موازی، در بازار ثانویه به‌فروش برساند.

شرایط دارایی پایه در قرارداد سلف موازی چیست؟

امکان تحویل فیزیکی دارایی پایه وجود داشته‌باشد.

دارایی پایه قابلیت استاندارد‌ شدن داشته‌باشد.

مرجع قیمتی مطمئن برای تعیین قیمت دارایی پایه وجود داشته‌باشد.

محدودیت قیمتی برای قیمت‌گذاری دارایی پایه وجود نداشته‌باشد.

بازار نقدی قوی برای دارایی پایه وجود داشته باشد تا نرخ‌گذاری به‌درستی انجام شود.

چه محصولاتی و با چه نمادهایی در بازار معاملات سلف معامله می‌شوند؟

محصولاتی که در این بازار معامله می‌شوند، عبارتند از : گندم، ورق گرم فولاد، میلگرد، پلی‌اتیلن، سنگ‌آهن، سیمان، اوره، خودرو و قطعات، تیرآهن، پی‌وی‌سی، نفت خام، فرآورده‌های نفتی، برق و آب و گاز و ... .

برای مشاهده نمادهایی که در بازار سلف موازی برق معامله می‌شوند می‌توانید به آدرس زیر مراجعه کنید

حداقل سود تضمینی در قرارداد سلف موازی چقدر است؟

از جمله ویژگی‌های قراردادهای سلف موازی استاندارد این است که یک سود حداقل را بدون در نظر گرفتن قیمت دارایی پایه، برای خریدار تضمین می‌کنند. درصورتی که قیمت دارایی پایه افزایش یابد، سودی مازاد بر سود تضمین‌شده به سرمایه‌گذار تعلق خواهدگرفت.

ارکان انتشار

ارکان انتشار شامل: عرضه‌کننده، مشاور پذیرش، امیدنامه، متعهد پذیره‌نویس و بازارگردان

مراحل انتشار

1. مراجعه عرضه‌کننده به مشاور

2. تهیه و بررسی امیدنامه

تعیین ارکان (پذیره‌نویس، بازارگردان)

ارسال مدارک به بورس و تصویب هیأت پذیرش

اولین عرضه اولیه اوراق سلف موازی استاندارد برق

عرضه اولیه نخستین تامین مالی صنعت برق از طریق اوراق سلف موازی استاندارد، در بخش دولتی بود که در نماد معاملاتی «سحرا» و طی دو مرحله در دی ماه 1399 انجام شد.

مبلغ دو میلیون و ۴۲۰ هزار و ۷۴۳ قرارداد سلف موازی استاندارد برق توسط شرکت مادر تخصصی تولید برق حرارتی به ارزش ۶ هزار و ۵۷۹ میلیارد ریال در نماد "سحرا ۰۲۱" به روش حراج ناپیوسته در حالی عرضه شد که تعهد پذیره نویسی این اوراق به گروه خدمات بازار سرمایه سهم آشنا و شرکت تامین سرمایه امین اختصاص یافت

اختیار خرید و فروش تبعی در اوراق سلف موازی

به منظور پوشش ریسک ناشی از نوسانات قیمت دارایی پایه در قرارداد سلف موازی استاندارد، می‌توان از ابزار اختیارات خرید و فروش تبعی استفاده کرد. اما اختیار خرید و فروش تبعی یعنی چه و چگونه می‌توانند در اوراق سلف موازی استاندارد ریسک ناشی از نوسانات دارایی پایه را پوشش دهند؟

اختیار فروش تبعی در اوراق سلف موازی

اختیار فروش تبعی اختیاری است که از سوی عرضه‌کننده همزمان با معامله سلف به خریدار داده می‌شود. بر مبنای این اختیار خریدار می‌تواند تعداد مشخصی از دارایی پایه را به قیمت «قیمت اعمال» تعیین‌شده در «مشخصات قرارداد» به فروش برساند. در قرارداد «سلف موازی استاندارد» این اختیار تنها به خریدار سلف موازی استاندارد انتقال می‌یابد.

اختیار خرید تبعی

اختیار خرید تبعی اختیاری است که از سوی خریدار همزمان با معامله سلف به عرضه کننده داده می‌شود. بر مبنای این اختیار، خریدار می‌تواند تعداد معینی از دارایی پایه را در موعد سررسید و به نرخ اعمال مشخص شده در قرارداد، به عرضه کننده انتقال دهد.

با توجه به تعاریف اختیار خرید و فروش تبعی در قراردادهای سلف موازی استاندارد، امکان محدود کردن زیان منتشر کننده اوراق در صورتی که قیمت کالا افزایش یابد فراهم می‌شود. بازدهی این اوراق مرتبط با قیمت کالا (دارایی پایه) است به عبارتی اختیارات تبعی، کسب سود را با نرخ مشخص برای سرمایه‌گذار تضمین می‌کند. اما اگر زمانی که خریدار اوراق سلف موازی استاندارد اقدام به فروش این اوراق در بازار ثانویه ‌می‌کند، خریداری در بازار وجود نداشته باشد، چه اتفاقی خواهد افتاد؟ در این زمان بازارگردان به تعهدات خود عمل کرده و این اوراق را خریداری می‌کند.

نتیجه‌گیری

اوراق سلف موازی استاندارد برق به عنوان یک ابزار مالی نوین در صنعت برق ایران، پتانسیل بالایی برای تأمین مالی پروژه‌ها، مدیریت ریسک و بهینه‌سازی مصرف انرژی دارد. با توجه به چالش‌های موجود، لازم است که سیاست‌گذاران و ذی‌نفعان صنعت برق ایران به تقویت این ابزار و ایجاد زیرساخت‌های قانونی و آموزشی لازم بپردازند تا از تمام ظرفیت‌های آن بهره‌برداری کنند.